Nunha das súas últimas declaracións Raúl Zaffaroni, penalista, maxistrado da Corte Suprema de Arxentina, un dos principais artífices da superación das leis de punto final que impedían o axuizamento dos crimes daquela ditadura militar, comparou en 20 Minutos o alcance e situación dos crimes do franquismo cos do xenocidio armenio de 1915.
Non podo senón compartilo. Se o primeiro foi o gran xenocidio esquecido do século XX, o xenocidio español segue sendo aínda hoxe, xa en pleno XXI, un xenocidio negado. Ambos os dous por distintas razóns fóra do ámbito de aplicabilidade penal, como tal xenocidio, da Convención de 1948; en ambos os dous igualemente presente o argumento da "guerra civil" - guerra contra a poboación civil máis ben - como elemento negacionista e encubridor.
De feito o xenocidio armenio non foi recoñecido ata 1965, cincuenta anos despois, cando o colectivo cidadán armenio na República de Uruguai estruturado a partir da Mesa Coordinadora de Organizacións Xuvenís Armenias do Uruguai, conseguiu suscitar a promulgación da lei 13.326, de 20 de abril,por o seu Parlamento; lei pola que se declarou o día 24 de Abril como "Día de Recordación dos mártires armenios", e en cuxa exposición de motivos se dicía: "Os lexisladores que asinan este proxecto pensaron que o Parlamento debe sancionar unha lei por (a) que se declare o 24 de abril deste ano día de recordación da traxedia do pobo armenio, como homenaxe aos seus mártires e á vez como ratificación do repudio que o noso país sente por toda forma posible de xenocidio".
Iso supoñería o inicio dun longo camiño internacional noutros parlamentos e instancias internacionais e levaría, máis de vinte anos despois - máis de setenta anos despois dos crimes contra os armenios -, ao importante recoñecemento polo Parlamento Europeo a través das súas distintas resolucións (comezando pola do 18/06/1987). E aínda nestes momentos distintos colectivos armenios están a recoller firmas para que os restantes países latinoamericanos que aínda non o fixeron, e xunto a eles o Parlamento de España, tamén o recoñezan a pesar de que non poida ser perseguible como tal.
E é verdade que o devandito recoñecemento parlamentario poderá ser todo o insatisfactorio e insuficiente que se queira - ou máis - pero, canto menos, tivo o efecto de dar o recoñecemento e dignificación internacional debida ás vítimas, ás súas familias, acurtando os espazos de subsistencia do negacionismo, o mero desentendemento, e ata a desvergonza.
No caso español concorreu unha mesma vontade de aniquilación total ou parcial do grupo político dos defensores da República española dramaticamente aplicada pobo a pobo que ía caendo en mans dos golpistas; unha vontade da que aínda resultan testemuña silenciosa e imperturbable os centos de foxas clandestinas que salpican o noso país, aínda segundo do mundo en vítimas de desaparición forzada tan só superados por Cambodia - xustamente tras o xenocidio político levado a cabo polo réxime de Pol Pot; auto-xenocidio dun grupo nacional cara a parte de se mesmo distinguible na mente dos criminais, argumentaría o Relator de Nacións Unidas para a Prevención do Xenocidio, Benjamin Whitaker intentando sortear os inxustificables obstáculos tamén respecto deste -.
E así o franquismo non quixo unicamente apoderarse dunhas institucións ou gañar unha guerra, respecto das que antes e despois houbo outras no continente europeo sen semellante balance de en torno a 150.000 seres humanos aínda en foxas clandestinas. E conste que as cifras non son o determinante nesta figura delituosa pero os otros190.000 asasinados tras xuízos-farsa ou nos cárceres aínda "sentenciados"...los centos de miles de exiliados-deportados coactivamente para escapar do devandito destino e que no caso contrario xacerían con esas outras vítimas... os outros centos de miles de presos - anciáns, mulleres e nenos incluídos -, o auténtico exterminio silenciado, que é o que é xuridicamente, de tantos 'pequenos reclusos', dun, de dous, de tres anos de idade, amoreados os seus cuerpecitos no chan dos conventos-prisión, privados de alimentos e coidados médicos... as incontables torturas... traballos forzados...violaciones e demais crimes de xénero... simplemente non poden caer tampouco no esquecemento.
O franquismo planificou e levou a termo un plan aniquilador que depurase España, no 36 e para sempre, da mesma base biolóxica do republicanismo; que supuxo a clara negación do dereito de existencia de todo un grupo humano como premisa para crear unha concreta sociedade - esa da que vimos - e impoñer e manter unhas instituiones propias, o que para o seu éxito precisaba da destrución do grupo nacional incompatible con todo iso; persecución das súas familias, exilio forzado e saqueo das súas propiedades, e do propio país, incluído.
E, por se nos cabía algunha dúbida ao respecto das claras intencións tras as mesmas declaracións públicas dos propios mandos golpistas - non o esquezamos, non pode esquecerse, aquilo de "...faculto a todos os cidadáns a que, cando se tropecen a un deses suxeitos, o calen dun tiro. O tráianmo a min, que eu llo pegarei... " de Queipo de Llano, ou aquilo outro de "...Calqueira que sexa aberta ou secretamente defensor da Fronte Popular, debe ser fusilado...Hay que sementar o terror; deixar sensación de dominio eliminando sen escrúpulos nin vacilación a todos os que non pensen como nós" de Mola, e todo o demais... - o recente rescate do esquecemento do caso dos 'nenos perdidos', supón a enésima confirmación desa vontade máis alá do exterminio sistemático de lesa humanidade de miles de persoas, cara ao que implica, ademais, un ulterior e específico desexo aniquilador do propio futuro e persistencia dese grupo hacie o futuro representado en todos eses pequenos.
Todo iso representa o relato dun xenocidio, máis alá dos sonrojantes supostos de exclusión da persecución internacional para determinados grupos da man de meras razóns políticas - que non xurídicas - froito da non menos sonrojante guerra fría de cuxos réditos e consecuencias non pode seguir resultando sempiterno beneficiario o franquismo; supostos de exclusión que viñeron determinando unha inmensa lagoa de impunidade no seo da Convención de 1948 e que non pode seguir sendo aceptado de forma indiscutida, por moito que nos reste a vía menor de poder perseguir, un por un, os distintos crimes contra a humanidade e crimes de guerra nos que nos sexa posible ir descompoñendo todo iso ante os tribunais.
Vía que, dito sexa de paso, pouco ou nada parece importalo de todos os xeitos ás altas instancias da nosa xudicatura, nin sequera aceptando a devandita incontestable articulación penal de mínimos mediante as devanditas figuras, completamente cegos aos centos de foxas comúns, cual elemento paisaxístico inadvertido, mentres seguen buscando con lupa outro tipo de cousas.
E así, no que foi unha constante conduta criminal do franquismo, nos cabe recoñecer o que hoxe supoñería da orde de vinte tipos distintos de crimes internacionais, en parte polo menos articulables na súa efectiva persecución a través do artigo 6 do Estatuto de Londres:
a) asasinato, b) exterminio, c) escravitude, d) deportación e exilio forzado, e) encarceración de poboación civil en condicións que violan as normas fundamentais internacionais, f) tortura, g) violación, h) persecución de grupo político, i) desaparición forzada - incluída a modalidade agravada infantil -, j) outros actos inhumanos, entre os dez tipos de crimes de lesa humanidade; k) condenas e execucións de prisioneiros sen as mínimas garantías, l) aldraxes á dignidade persoal e os tratos humillantes e degradantes de prisioneiros, ll) ataques e bombardeos contra poboación civil, m) dirixir intencionalmente ataques contra edificios civís, n) saqueos de cidade ou praza, o) violacións e abusos sexuais, p) confiscación de bens do inimigo, q) recrutamentos forzados de menores de idade e r) o mesmo feito de declarar que non se dará cuartel, entre outras formas de crimes de guerra.
E o crime de agresión, conspiratorio, cruel, sanguinario, contra toda unha sociedade que na súa inmensa maioría tan só pretendía ter a festa en paz aquel verán do 36.
Pero fronte a todo iso nin un só alto responsable do réxime respondeu por eses crimes, nin por outros do tardo-franquismo como os de Vitoria-Gasteiz - imprescritibles pola mesma razón -, nada de nada. Vanme permitir que non acepte "Garzón" como animal acuático.
Ao contrario, en vez do axuizamento pendente do franquismo, seguimos vivindo no reestablecemento monarquico decidido por Franco - sen ter despois, nin o 78 nin hoxe, nin unha soa posibilidade real de votar democraticamente entre Monarquía ou República -; uns xuíces xuramentados cos principios do Movemento nas máis altas instancias de control do noso enteiro sistema de xustiza; partidos e grupúsculos franquistas por todas as partes, aos que non se lles aplica igual, que ao resto a lei de partidos nos seus actos de apoloxía; e, vaia, por ter temos a Don Manuel, incombustible, na Deputación permanente do Senado de España, e ata unha "lei da memoria" copiada de Franco.
Demasiado franquismo para pasar xa trinta e cinco anos dende o final da ditadura. Debe ser verdade que neste país quedamos todos atados e ben atados.
Todo iso no medio de cuéntames varios, e unha sorte de nostalxia evocadora, deformada, dun franquismo rosa e yé-yé que, nunca existiu, pero que é o que se trata de transmitir ás novas xeracións - esas mesmas para as que nunca deu tempo a chegar ao tema da República española e a sublevación golpista nos nosos institutos -: o relato duns señores que eran un pouco represores, corruptos, torturadores e asasinos, pero que, no fondo, eran boa xente porque é que antigamente - entre copa de Europa e copa de Europa en branco e negra - as cousas eran así; e ademais facíanse moitos pantanos, os da República española, en realidade, gañabamos Eurovisión e había máis "orde".
E por iso mesmo aínda que só nos sexa materialmente posible, ai, levar ante a xustiza a uns poucos autores e cómplices de tanto crime de guerra e contra a humanidade, resulta especialmente necesario chamar polo menos dunha vez as cousas polo seu nome respecto do gran xenocidio negado da nosa propia historia, para poder enfrontar e corrixir as súas numerosas consecuencias, e os "restos" dun franquismo completamente monstruoso e avergonzante, que non pode seguir encontrando ningún tipo de xustificación, ou condescendencia beatífica, entre nós.
Porque os seus espazos de plausible supervivencia política, e de perpetuación, arrancan, precisamente, da orixinaria eliminación de todo adversario, inmediatamente seguida da mesma necesidade de poder negar, xustificar, relativizar ou enmascarar o que foi un auténtico xenocidio que non hai mirada ye yé que aguante.
E por iso tamén, polo debido recoñecemento e dignificación das vítimas do franquismo en todo o seu alcance, pola necesidade de abranguer o verdadeiro calado e dimensión, familiar, social, política, económica, cultural, da tarefa de verdade, juticia e reparación pendente - lonxe de tratarse unicamente de facer as contas co pasado - necesitamos garantir que a nosa sociedade poida recuperar dignamente un futuro de plena liberdade e Estado de Dereito, exorcizados dunha vez eses monstros perennes no armario aos que, lonxe estes de toda lóxica vergoña ou inhibición do público tras a súa actuación abxecta e criminal, se lles consentiu que nolo sigan condicionando durante case todo o século XX e ata os nosos días.
Miguel Ángel Rodríguez
"...es un feito coñecido e indiscutible que é imposible pensar nun goberno das amplas masas sen unha prensa libre e sen trabas, sen o dereito ilimitado de asociación e reunión. " (Rosa Luxemburgo)
