Ata cando o nacional-catolicismo?

Na súa visita ao Vaticano, mañá día 10, o presidente do Goberno español chega como un alumno aplicado cos deberes relixiosos feitos, as promesas cumpridas e a carteira presidencial repleta de privilexios para a Igrexa católica (IC): económicos, políticos, educativos, culturais, fiscais, xurídicos e mesmo militares. É posible que comunique ao Papa que non vai denunciar os Acordos de 1979 entre o Goberno español e a Santa Sé e que a futura Lei de Liberdade Relixiosa e de Conciencia non vai cambiar o trato de favor do que goza a Igrexa católica en España.

Lonxe quedan no imaxinario social os tempos en que os dirixentes eclesiásticos do Vaticano e do catolicismo español acusaban o Goberno socialista de "laicismo agresivo" e "fundamentalista laicista" (cardeal Julián Herranz). Ou cualificaban a súa política de "fobia relixiosa" e declaraban sen rubor que o obxectivo do Executivo do PSOE era "desterrar os valores da cultura católica dos corazóns e das mentes das novas xeracións" e a "suplantación cultural do humanismo cristián por un humanismo cívico e materialista que, baixo unha roupaxe democrática, oculta o seu totalitarismo de orixe" (Juan del Río, hoxe vicario xeral castrense).

De entón para acá, o Goberno socialista deu mostras de debilidade en materia relixiosa, que a Santa Sé e os bispos católicos españois aproveitaron para manter intactos non poucos dos favores da época do nacionalcatolicismo. Conseguiron manter a oferta obrigatoria da relixión e a moral católicas en todos os centros de ensino escolar, públicos e privados, subvencionados ou non con fondos públicos, e o pagamento aos profesores e profesoras de catolicismo. Coa anuencia do Ministerio de Educación adaptaron a materia laica de Educación para a Cidadanía ao ideario de centro, converténdoa nunha clase de relixión católica bis.

O Goberno moveu ficha en todos os terreos e fixo non poucas concesións á Igrexa católica. Esta, empero, non cumpriu algúns dos compromisos adquiridos solemnemente nos Acordos de 1979. Por exemplo, o do autofinanciamento que aparece no Acordo Ecuménico: "A Igrexa católica declara o seu propósito de lograr por si mesma os recursos suficientes para a atención das súas necesidades. Cando fose conseguido este propósito, ambas as dúas partes poñeranse de acordo para substituír os sistemas de colaboración financeira expresada nos parágrafos anteriores deste artigo, por outros campos e formas de colaboración económica entre a Igrexa católica e o Estado" (artigo 2).

Pasaron 31 anos de tan solemne compromiso, e nin a Igrexa logrou o autofinanciamento, nin o Goberno socialista a ten urxido a conseguila. Todo o contrario. Nun intercambio de notas entre o Ministerio de Asuntos Exteriores e a Nunciatura Apostólica incrementouse o coeficiente do IRPF na asignación tributaria á Igrexa católica do 0,52% ao 0,70%, con carácter estable. Bo é recordalo no tramo final da declaración da renda para visibilizar a discriminación a que se ven sometidas as demais relixións nun Estado non confesional. Ou acaso España non é teoricamente un Estado non confesional, aínda que é evidente que na práctica conserva non poucos restos do multisecular nacionalcatolicismo? Se a dependencia económica da Igrexa católica do erario público é un signo de minoría de idade daquela, é tamén proba de debilidade e de falta de coherencia por parte do Estado, que se converte en recadador de impostos para a xerarquía e o clero católicos sen contraprestación ningunha.

Para rematar, gustaríame mostrar a Rodríguez Zapatero dous contradicións nas que, ao meu xuízo, está instalado o Goberno que preside no seu modo de proceder en materia relixiosa.

1. Xustifica a elaboración dunha nova Lei de Liberdade de Relixiosa e de Conciencia, 30 anos despois da Lei Orgánica de Liberdade Relixiosa de 1980, atendendo ás profundas transformacións sociorreligiosas producidas durante ese tempo na sociedade española. Se esa xustificación é correcta, e o é, pregúntome por que non aplica o mesmo criterio para revisar os Acordos de 1979 coa Santa Sé? Ou é que esas transformacións en nada afectan á Igrexa católica? Claro que a afectan, e moito. Así demóstrano o fenómeno crecente das apostasías, o descenso da práctica relixiosa católica, a perda de credibilidade dos dirixentes eclesiásticos na sociedade española, o significativo descenso da fe na xuventude española, hoxe por debaixo do 50%, etcétera, etcétera.

2. O Goberno e outros cargos políticos expresaron en reiteradas ocasións a súa vontade de avanzar cara á igualdade de todas as relixións eliminando as discriminacións que aínda existen hoxe. Non obstante, a práctica política parece ir en dirección contraria, ao deixar incólumes os privilexios da Igrexa católica e mesmo afondar aínda máis as diferenzas nas materias antes indicadas. É o máis parecido á cuadratura do círculo. Ou é que non hai vontade de camiñar cara ao Estado laico? En cuxo caso, que sentido ten a futura Lei de Liberdade Relixiosa e de Conciencia?

Juan José Tamayo-elpais.com