“Lejos de limitarse a retraer la economía, lo que persigue ahora el neoliberalismo es alterar la trayectoria en la que ha venido moviéndose la civilización occidental en los dos últimos siglos. Se trata nada menos que de hacer retroceder a la seguridad social y a las pensiones de los trabajadores, a la asistencia sanitaria, a la educación y a otros servicios públicos, de desmantelar el Estado Democrático y Social de Derecho, de poner fin a los logros de la Era Progresista y aun al ideario programático del republicanismo clásico.”“… estamos asistiendo a la ejecución de una política largo tiempo planeada, puesta ahora por obra a toda máquina y por doquiera. Los intereses rentistas, los intereses creados que un siglo de Era Progresista, de New Deal y de reformismo buscaron subordinar al conjunto de la economía, están contraatacando. Y tienen el control de la situación, con sus propios representantes en el poder, muchos de los cuales son, irónicamente, dirigentes de partidos socialdemócratas o laboristas, desde el presidente Obama al presidente Papandreu, pasando por el presidente José Luis Rodríguez Zapatero en España.”
“Europa se nos muere. Si no cambia su trayectoria, la Unión Europea sucumbirá a un golpe de estado financiero que habrá de llevarse por delante los tres últimos siglos de filosofía social de ascendencia ilustrada.”
Europa está en vías do suicidio fiscal, e non lle custará demasiado esforzo encontrar aliados nas reunións do G20 o próximo fin de semana en Toronto. A despeito dunha Gran Recesión que se fai máis e máis fonda, ata o punto de ameazar cunha depresión declarada, o presidente do Banco Central Europeo (BCE), Jean-Claude Trichet, e os primeiros ministros de Gran Bretaña e Grecia, David Cameron e George Papandreu (presidente da Internacional Socialista), así como o anfitrión, o primeiro ministro canadense Stephen Harper, chaman de consuno ao recorte do gasto público.
Os EUA están xogando un papel ambiguo. A administración Obama está polo recorte drástico da Seguridade Social e das pensións, baixo o eufemismo de "equilibrar o presuposto". Wall Street esixe reducións "realistas" das pensións ofrecidas por estados federados e municipios, co fin de manter a "capacidade de pagamento" (é dicir, sen recadar impostos nos bens raíces, nas finanzas e nos estratos superiores do ingreso). Esas pensións locais deixaron sen o respaldo financeiro necesario para permitir aos municipios recortar os impostos aos bens raíces, recorte que, á súa vez, permite que os valores rendistas de localización urbana poidan servir de colateral para os intereses bancarios. Sen unha depreciación da débeda (por parte dos bancos hipotecarios ou dos garfos de obrigas), ningún modelo matemático poderá excogitar unha forma de pagar esas pensións. Capacitar os traballadores para que poidan vivir "libremente" cando queden atrás os días da súa vida laboral, requiriría: ou ben 1) que os garfos de obrigas e bonos non cobrasen ("impensable"); ou ben 2) que aumentasen os impostos á propiedade, o que faría que máis fogares entrasen en situación de quebra técnica e levaría aínda máis xente a abandonar a súa casa [1] e a máis perdas dos bancos nas súas hipotecas lixo. Dado que son os bancos os que actualmente ditan a política económica nacional, iso non pinta ben para as xentes que esperan unha sociedade do ocio á volta da esquina.
O problema para as autoridades estadounidenses é que a súbita paixón europea por recortar drasticamente as pensións e outros gastos sociais traerá consigo a retracción das economías europeas, retardando o crecemento das exportacións norteamericanas. As autoridades estadounidenses urxen a Europa a non se precipitar lanzando antes de tempo unha guerra fiscal contra o mundo do traballo. Mellor facelo coordinadamente cos EUA, logo dunha modesta recuperación.
O problema para as autoridades estadounidenses é que a súbita paixón europea por recortar drasticamente as pensións e outros gastos sociais traerá consigo a retracción das economías europeas, retardando o crecemento das exportacións norteamericanas. As autoridades estadounidenses urxen a Europa a non se precipitar lanzando antes de tempo unha guerra fiscal contra o mundo do traballo. Mellor facelo coordinadamente cos EUA, logo dunha modesta recuperación.
O sábado e o domingo verase un fito semestral nunha guerra financeira coidadosamente orquestrada contra a "economía real". A escenificación comezou aquí, nos EUA. O 18 de febreiro, o presidente Obama recrutou a súa comisión parlamentaria para o déficit (formalmente, a Comisión Nacional para a Responsabilidade e a Reforma Fiscais) entre ideólogos neoliberais da mesma laia que os que compuxeron en 1982 a Comisión de Greenspan para a "reforma" da Seguridade Social.
A todas as reestruturacións profinanceiras, antisindicais e antiestatais que viñeron producíndose dende 1980 se lles deu o inapropiado nome de "reforma". A comisión está encabezada polo senador republicano por Wyoming, Alan Simpson (quen con humor involuntario se referiu aos usuarios da Seguridade Social como a "xentes menores"), e polo neoliberal clintoniano Erskine Bowles, o que dirixiu a batalla a favor da Lei de Equilibrio Presupostario en 1997. No comité están tamén o demócrata conservador Max Bacus, de Montana, presidente do moi pro Wall Street Comité de Finanzas. O resultado é un obamesco sono hostil ao cambio: un patrocinio bipartidista do equilibrio presupostario, o que na práctica significa poñer freo aos déficits presupostarios, déficits que, como explicou Keynes, resultan de todo punto necesarios para alimentar a recuperación económica subministrando liquidez e capacidade de compra.
A todas as reestruturacións profinanceiras, antisindicais e antiestatais que viñeron producíndose dende 1980 se lles deu o inapropiado nome de "reforma". A comisión está encabezada polo senador republicano por Wyoming, Alan Simpson (quen con humor involuntario se referiu aos usuarios da Seguridade Social como a "xentes menores"), e polo neoliberal clintoniano Erskine Bowles, o que dirixiu a batalla a favor da Lei de Equilibrio Presupostario en 1997. No comité están tamén o demócrata conservador Max Bacus, de Montana, presidente do moi pro Wall Street Comité de Finanzas. O resultado é un obamesco sono hostil ao cambio: un patrocinio bipartidista do equilibrio presupostario, o que na práctica significa poñer freo aos déficits presupostarios, déficits que, como explicou Keynes, resultan de todo punto necesarios para alimentar a recuperación económica subministrando liquidez e capacidade de compra.
Un presuposto equilibrado en momentos de declive económico significa o retraemento do sector privado. E nuns momentos en que as economías privadas se precipitan nunha deflación por débeda, este tipo de política significa a retracción dos mercados de bens e servizos. Todo, en apoio das esixencias que os bancos formulan á economía "real".
O exercicio de manipular á opinión pública para dalo a entender que todo iso é bo coñeceu unha escalada en abril pasado coa fabricación da crise grega. Os xornais de todo o mundo quedaron pampos ao descubrir que en Grecia as clases ricas non tributaban a facenda. E uníronse ao coro dos que esixían que os traballadores pagasen máis impostos, co fin de encher ese oco fiscal. Era a súa versión do Plan Obama (é dicir, rubineconomía [2] ao vello estilo).
O exercicio de manipular á opinión pública para dalo a entender que todo iso é bo coñeceu unha escalada en abril pasado coa fabricación da crise grega. Os xornais de todo o mundo quedaron pampos ao descubrir que en Grecia as clases ricas non tributaban a facenda. E uníronse ao coro dos que esixían que os traballadores pagasen máis impostos, co fin de encher ese oco fiscal. Era a súa versión do Plan Obama (é dicir, rubineconomía [2] ao vello estilo).
O 3 de xuño, o Banco Mundial reiterou a Nova Doutrina da Austeridade, coma se dun descubrimento novo se tratase. O camiño á prosperidade pasaría pola austeridade. "Os países ricos poden axudar ás economías en vías de desenvolvemento a crecer máis rapidamente recortando rapidamente o gasto público ou incrementando os impostos". O Novo Conservadorismo Fiscal busca acurralar a todos os países, diminuíndo o gasto social para "estabilizar" ás economías cun presuposto equilibrado. O que haberá de lograrse depauperando ao mundo do traballo, recortando drasticamente salarios, reducindo o gasto social e facendo retroceder as agullas do reloxo aos bos vellos tempos da guerra aberta de clases, tal como se daba antes do inicio da Era Progresista. [3]
A razón ofrecida para iso é a desacreditada teoría do "efecto expulsión":
Os déficits presupostarios significan maiores empréstitos, o que incrementa os tipos de interese. Suponse que uns tipos máis baixos axudan aos países (ou faríano, se o préstamo se empregase na formación de capital produtivo). Pero non é así como operan os mercados financeiros no mundo de hoxe. Uns tipos de interese máis baixos simplemente fan máis barato e máis doado aos saqueadores profesionais de empresas ou aos especuladores capitalizar un fluxo dado de ingresos ata un múltiplo máis alto, afundindo aínda máis á economía ao cargala con maiores débedas.
Os déficits presupostarios significan maiores empréstitos, o que incrementa os tipos de interese. Suponse que uns tipos máis baixos axudan aos países (ou faríano, se o préstamo se empregase na formación de capital produtivo). Pero non é así como operan os mercados financeiros no mundo de hoxe. Uns tipos de interese máis baixos simplemente fan máis barato e máis doado aos saqueadores profesionais de empresas ou aos especuladores capitalizar un fluxo dado de ingresos ata un múltiplo máis alto, afundindo aínda máis á economía ao cargala con maiores débedas.
Alan Greenspan repetiu como un lorito case palabra por palabra o anuncio do Banco Mundial nunha columna de opinión publicada polo Wall Steet Journal. Incorrer en déficits incrementaría os tipos de interese. Diríase que se está a preparar o terreo para un grande incremento dos tipos de interese (e para o correspondente derrubamento dos mercados de valores e de obrigas, cando nos meses vindeiros a carreira alcista dos investidores "mamones" teña un abrupto final).
A idea é crear unha crise financeira artificial que vinga, "salvadora", a impoñer a Europa e á América do Norte "recortes á grega" na seguridade social e nas pensións. No caso dos EUA, as pensións ofrecidas polos estados federados e os municipios, en particular, serán recortadas con medidas de "emerxencia", co fin de "liberar" os presupostos públicos.
Todo iso é exactamente o contrario da filosofía social abrazada polo groso dos votantes. Este é o problema político inherente na visión do mundo neoliberal. No século XIX, ao concepto dun "mercado libre" correspondía a idea dun mercado libre de esixencias predatorias de financeiros e propietarios inmobiliarios. Hoxe, un "mercado libre" à a Ayn Rand significa un mercado libre para os predadores. O mundo ao revés.
Todo iso é exactamente o contrario da filosofía social abrazada polo groso dos votantes. Este é o problema político inherente na visión do mundo neoliberal. No século XIX, ao concepto dun "mercado libre" correspondía a idea dun mercado libre de esixencias predatorias de financeiros e propietarios inmobiliarios. Hoxe, un "mercado libre" à a Ayn Rand significa un mercado libre para os predadores. O mundo ao revés.
Iso mostra a habitual ignorancia sobre o funcionamento dos tipos de interese, un punto cego que resulta condición necesaria para acceder hoxe en día ao cargo de banqueiro central. Ignórase o feito de que os bancos centrais determinan os tipos de interese ao crear crédito. A teor das regras do BCE, os bancos centrais non poden facer nada diso. E non obstante, para iso precisamente foron creados. Os gobernos europeos vense obrigados a tomar prestado dos bancos comerciais.
Esa camisa de forza financeira ameaza con romper a Europa, ou con abismar a no mesmo tipo de pobreza que a Unión Europea está a impoñer os países bálticos. Letonia é o exemplo supremo. A pesar dun derrubamento rayano no 20% do seu PIB, os seus banqueiros centrais seguen acumulando un excedente presupostario, na esperanza de rebaixar as taxas salariais. Os salarios do sector público foron recortados máis dun 30%, e o goberno di esperar que ulteriores recortes se comuniquen ao sector privado. O gasto en hospitais, servizo de ambulancias e escolas foi drasticamente recortado.
Que falla neste tipo de argumentos? O custo do traballo pode rebaixarse mediante unha restauración clásica da fiscalidade progresiva e unha reforma fiscal centrada de novo na propiedade (no ingreso inmobiliario e rendista). En cambio, o custo da vida non fará senón aumentar ao seguir desprazando a carga fiscal cara ao traballo, en descargo do sector inmobiliario e do financeiro. A idea é ofrecer o excedente económico como colateral do servizo da débeda.
Que falla neste tipo de argumentos? O custo do traballo pode rebaixarse mediante unha restauración clásica da fiscalidade progresiva e unha reforma fiscal centrada de novo na propiedade (no ingreso inmobiliario e rendista). En cambio, o custo da vida non fará senón aumentar ao seguir desprazando a carga fiscal cara ao traballo, en descargo do sector inmobiliario e do financeiro. A idea é ofrecer o excedente económico como colateral do servizo da débeda.
En Inglaterra, Ambrose Evans-Pritchard falou dun "euromotín" contra a política fiscal regresiva. Pero é máis que iso. Lonxe de limitarse a retraer a economía, o que persegue agora o neoliberalismo é alterar a traxectoria na que veu movéndose a civilización occidental nos dous últimos séculos. Se trata nada menos que de facer retroceder á seguridade social e ás pensións dos traballadores, á asistencia sanitaria, á educación e a outros servizos públicos, de desmantelar o Estado Democrático e Social de Dereito, de poñer fin aos logros da Era Progresista e aínda ao ideario programático do republicanismo clásico. [4]
Así pois, ao que estamos a asistir é á execución dunha política longo tempo planeada, posta agora por obra a toda máquina e por doquiera. Os intereses rendistas, os intereses creados que un século de Era Progresista, de New Deal e de reformismo buscaron subordinar ao conxunto da economía, están a contraatacar. E teñen o control da situación, cos seus propios representantes no poder, moitos dos cales son, ironicamente, dirixentes de partidos socialdemócratas ou laboristas, dende o presidente Obama ao presidente Papandreu, pasando polo presidente José Luis Rodríguez Zapatero en España.
Despois de agardar pacientemente estes últimos anos, a clase predatoria global lánzase agora a "liberar" ás economías da filosofía social que se pensaba irreversiblemente incorporada ao sistema económico: seguridade social e pensións de xubilación, para que os traballadores non teñan que aforrar duns maiores salarios para a súa vellez; educación e asistencia sanitaria públicas, para incrementar a produtividade do traballo; regulación antimonopólica de prezos, co fin de evitar unha alza de prezos por enriba dos custos de produción necesarios; e bancos centrais, para estabilizar as economías monetizando os déficits públicos, en vez de forzar á economía a depender dun crédito bancario comercial que obrigue a colateralizar a propiedade e o ingreso para pagar as débedas cos seus intereses e traia consigo, como corolario lóxico do "milagre do interese composto", confiscacións e desafiuzamentos.
Despois de agardar pacientemente estes últimos anos, a clase predatoria global lánzase agora a "liberar" ás economías da filosofía social que se pensaba irreversiblemente incorporada ao sistema económico: seguridade social e pensións de xubilación, para que os traballadores non teñan que aforrar duns maiores salarios para a súa vellez; educación e asistencia sanitaria públicas, para incrementar a produtividade do traballo; regulación antimonopólica de prezos, co fin de evitar unha alza de prezos por enriba dos custos de produción necesarios; e bancos centrais, para estabilizar as economías monetizando os déficits públicos, en vez de forzar á economía a depender dun crédito bancario comercial que obrigue a colateralizar a propiedade e o ingreso para pagar as débedas cos seus intereses e traia consigo, como corolario lóxico do "milagre do interese composto", confiscacións e desafiuzamentos.
Tal é a teoría económico lixo que os lobistas financeiros tratan de vender os votantes: "A prosperidade esixe austeridade"; "Un banco central independente é o selo da democracia"; "Os Estados son como as familias: teñen que ter un presuposto equilibrado"; "Todo vén do envellecemento das poboacións, non dos gastos da débeda". Eses son os oximorones que se difundirán polo mundo a próxima semana dende Toronto.
É a retórica da guerra de clases fiscal e financeira. O problema é que non hai bastante excedente económico dispoñible para cubrir os malos préstamos do sector financeiro e, simultáneamente, cubrir pensións e seguridade social. Ou unha cousa ou a outra. A comisión ten que forxar unha historia para revivir a rubieconomía, esta vez non para a Unión Soviética, senón para a propia nación. O seu propósito é facer retroceder á Seguridade Social, recuperando o abortado plan de privatización de George W. Bush para poñer no mercado de valores as cotizacións á seguridade social (é dicir, en mans dos xestores monetarios, para que as xunten cunha morea de paquetes financeiros lixo concibidos para esquilmar os aforros dos traballadores).
Así pois, Obama é hipócrita cando advirte a Europa para que non se apresure a retraer a economía e poñer de pé un acrecido exército de desempregados. A súa idea é facer o mesmo na casa. A estratexia: asustar aos votantes co espantallo da débeda federal, asustarlles abondo como para que se opoñan ao gasto en programas sociais destinados a axudalos. Da crise fiscal cúlpase ás matemáticas da demografía dunha poboación en transo de envellecemento, non aos gastos exponencialmente disparados en servizo de débedas, préstamos lixo e fraude financeira masiva, gastos aos que ten que axudar o goberno con rescates.
Así pois, Obama é hipócrita cando advirte a Europa para que non se apresure a retraer a economía e poñer de pé un acrecido exército de desempregados. A súa idea é facer o mesmo na casa. A estratexia: asustar aos votantes co espantallo da débeda federal, asustarlles abondo como para que se opoñan ao gasto en programas sociais destinados a axudalos. Da crise fiscal cúlpase ás matemáticas da demografía dunha poboación en transo de envellecemento, non aos gastos exponencialmente disparados en servizo de débedas, préstamos lixo e fraude financeira masiva, gastos aos que ten que axudar o goberno con rescates.
O que realmente está a causar o estrangulamento financeiro e fiscal, folga dicilo, é o feito de que o financiamento público resulta agora necesario para compensar ao sector financeiro das perdas que terá ano tras ano, a medida que os préstamos entren en amora nunhas economías sobreendebedadas que se afunden máis e máis no mar da quebra técnica dos debedores.
Cando os políticos permiten que o sector financeiro leve a voz cantante, a preferencia natural deste é converter á economía nun saquito de todo cen. E moitas veces, os políticos póñense na cabeza. Iso é o que significan as palabras "desafiuzamento", "penalización" ou "liquidación", da man sempre de "diñeiro razoable", "confianza empresarial" e as consecuencias usuais: “deflación por deuda” e “servidume por deuda”.
Alguén ten que acabar perdendo no asunto dos malos préstamos, e o que os banqueiros queren é que sexa a economía a que cargue coas perdas, co fin de "salvar o sistema financeiro". Dende o punto de vista do sector financeiro, a economía ha de xestionarse para manter a liquidez bancaria, e non o sistema financeiro para servir á economía. O gasto social do goberno (o gasto en calquera cousa que non sexan rescates bancarios e subsidios financeiros), así como o ingreso persoal dispoñible, han de ser drasticamente recortados para evitar que se deprecie o gasto de débeda. O fluxo de caixa das empresas ha de servir para pagar aos acredores, non para empregar a máis traballadores e para facer investimentos de capital a longo prazo.
Cando os políticos permiten que o sector financeiro leve a voz cantante, a preferencia natural deste é converter á economía nun saquito de todo cen. E moitas veces, os políticos póñense na cabeza. Iso é o que significan as palabras "desafiuzamento", "penalización" ou "liquidación", da man sempre de "diñeiro razoable", "confianza empresarial" e as consecuencias usuais: “deflación por deuda” e “servidume por deuda”.
Alguén ten que acabar perdendo no asunto dos malos préstamos, e o que os banqueiros queren é que sexa a economía a que cargue coas perdas, co fin de "salvar o sistema financeiro". Dende o punto de vista do sector financeiro, a economía ha de xestionarse para manter a liquidez bancaria, e non o sistema financeiro para servir á economía. O gasto social do goberno (o gasto en calquera cousa que non sexan rescates bancarios e subsidios financeiros), así como o ingreso persoal dispoñible, han de ser drasticamente recortados para evitar que se deprecie o gasto de débeda. O fluxo de caixa das empresas ha de servir para pagar aos acredores, non para empregar a máis traballadores e para facer investimentos de capital a longo prazo.
A economía ha de ser sacrificada para subsidiar a fantasía segundo a cal as débedas poden ser devoltas con só que os bancos poidan repoñerse "por enteiro" e comezar a prestar de novo (é dicir, volver afundir á economía en débedas aínda maiores, causando unha deflación por débeda aínda máis grave).
Isto non é a tradicional guerra de clases do século XIX, empresarios industriais contra traballadores, aínda que iso é tamén parte do que está a pasar agora. É sobre todo unha guerra do sector financeiro contra a economía "real": contra os empresarios industriais e contra os traballadores.
A realidade subxacente é, en efecto, que as pensións non poden pagarse, ou polo menos, que non poden pagarse con ganancias financeiras. Nos últimos 50 anos, as economías occidentais fantasiaron coa idea de pagar aos xubilados a partir de ganancias puramente financeiras (D-D', como dirían os marxistas), non a partir dunha economía en expansión (D-m-D', utilizando traballo para producir máis mercadorías). O mito era que as finanzas tomarían a forma de activos produtivos, capaces de incrementar a formación de capital e a contratación laboral. A realidade é que a forma que toman as finanzas é a das débedas (e as apostas). As súas ganancias facíanse, por conseguinte, a custa do conxunto da economía: eran extractivas, non produtivas. A riqueza na cúspide rendista encollía a base da pirámide. Así pois, alguén ten que dar. A cuestión é: que forma tomará ese "dar"? E quen será o que dea, e quen os receptores?
A realidade subxacente é, en efecto, que as pensións non poden pagarse, ou polo menos, que non poden pagarse con ganancias financeiras. Nos últimos 50 anos, as economías occidentais fantasiaron coa idea de pagar aos xubilados a partir de ganancias puramente financeiras (D-D', como dirían os marxistas), non a partir dunha economía en expansión (D-m-D', utilizando traballo para producir máis mercadorías). O mito era que as finanzas tomarían a forma de activos produtivos, capaces de incrementar a formación de capital e a contratación laboral. A realidade é que a forma que toman as finanzas é a das débedas (e as apostas). As súas ganancias facíanse, por conseguinte, a custa do conxunto da economía: eran extractivas, non produtivas. A riqueza na cúspide rendista encollía a base da pirámide. Así pois, alguén ten que dar. A cuestión é: que forma tomará ese "dar"? E quen será o que dea, e quen os receptores?
O goberno grego non se mostrou disposto a facer que os ricos paguen impostos. Así que os traballadores teñen que encher o hiato fiscal, permitindo ao seu goberno socialista que recorte as pensións, a asistencia sanitaria, a educación e outros gastos sociais: todo para rescatar ao sector financeiro dun crecemento exponencial de débeda insatisfeita, rescate que resulta imposible de realizar na práctica. A economía é sacrificada no altar dun sono imposible. Non obstante, en vez de centrarse no problema dun crecemento exponencial do volume de títulos bancarios de débeda que non se pode pagar, os lobistas bancarios -e os políticos do G20, cuxas campañas electorais dependen dos seus fondos- o que fan é promover o mito de que o problema é demográfico: unha poboación envellecida abatida sobre a Seguridade Social e os fondos públicos de pensións. E dise aos políticos que o que teñen que facer é servirse do seu poder e recadar impostos e crear crédito, pero non para pagar pensións e asistencia social, senón para rescatar a un sector financeiro atordado pola acumulación títulos de débeda crecentemente insatisfeita.
Letonia fói presentada como o neno modelo do que a UE recomenda a Grecia e a outros países meridionais da UE en dificultades: os recortes drásticos do gasto público en educación e sanidade reduciron os salarios do sector público nun 30%, e seguen caendo aínda. Os prezos da propiedade da vivenda caeron un 70%, e os propietarios e os seus familiares cofirmantes das hipotecas entraron en quebra técnica [deben máis o banco do que agora valen as súas vivendas; T.], afundíndose nunha vida de servidume por débeda se non toman os seus trebellos e emigran do país. [1]
Letonia fói presentada como o neno modelo do que a UE recomenda a Grecia e a outros países meridionais da UE en dificultades: os recortes drásticos do gasto público en educación e sanidade reduciron os salarios do sector público nun 30%, e seguen caendo aínda. Os prezos da propiedade da vivenda caeron un 70%, e os propietarios e os seus familiares cofirmantes das hipotecas entraron en quebra técnica [deben máis o banco do que agora valen as súas vivendas; T.], afundíndose nunha vida de servidume por débeda se non toman os seus trebellos e emigran do país. [1]
A extravagante pretensión deses recortes no presuposto público para enfrontarse ao declive económico post-burbulla é que iso restaurará a "confianza". É coma se a autodestrución fiscal puidese inspirar confianza, e, non como é o caso, empurrar os investidores a fuxir do euro. A lóxica parece a da vella guerra de clases, facendo retroceder as agullas do reloxo á filosofía de dura disciplina fiscal dunha época que se cría superada: facer retroceder a seguridade social, as pensións públicas, o gasto público en educación e outras necesidades sociais básicas, e sobre todo, incrementar o desemprego para empurrar aos salarios á baixos. Algo que fixo explícito o Banco Central de Letonia -tido por "modélico en punto a retraer a economía polos banqueiros centrais da UE-.
É unha lóxica autodestrutiva. Exacerbar o declive económico reducirá a recadación fiscal, empeorando aínda máis os déficits presupostarios nunha catastrófica espiral baixista. A experiencia de Letonia mostra que a resposta á retracción económica é a emigración do traballo cualificado e a fuga de capitais. O certo é que a política europea de retracción económica planificada choca frontalmente co primeiro axioma dos libros de texto de política económica, e é a saber: que os votantes actúan conforme ao propio interese e que as economías prefiren crecer, non destruírse a si propias. Hoxe, as democracias europeas -e ata os partidos socialdemócratas, socialistas e laboristas- concorren ao poder cunha plataforma programática en materia fiscal e financeira que se opón derechamente aos intereses do groso dos votantes e aínda ao dos industriais.
É unha lóxica autodestrutiva. Exacerbar o declive económico reducirá a recadación fiscal, empeorando aínda máis os déficits presupostarios nunha catastrófica espiral baixista. A experiencia de Letonia mostra que a resposta á retracción económica é a emigración do traballo cualificado e a fuga de capitais. O certo é que a política europea de retracción económica planificada choca frontalmente co primeiro axioma dos libros de texto de política económica, e é a saber: que os votantes actúan conforme ao propio interese e que as economías prefiren crecer, non destruírse a si propias. Hoxe, as democracias europeas -e ata os partidos socialdemócratas, socialistas e laboristas- concorren ao poder cunha plataforma programática en materia fiscal e financeira que se opón derechamente aos intereses do groso dos votantes e aínda ao dos industriais.
A explicación, sobra dicilo, é que a planificación económica non a fan hoxe en día os representantes xurdidos das eleccións. A autoridade planificadora foi abandonada en mans dos bancos centrais "independentes" os que, á súa vez, actúan como lobistas de bancos comerciais que venden o seu produto: débeda. Dende o punto de vista dos bancos centrais, o "problema económico" é como manter solventes aos bancos comerciais e a outras entidades financeiras nunha economía post-burbulla; como poden cobrar estes débedas, o volume das cales está farto máis alá da capacidade de pagamento de moitas xentes da piei nun ambiente de amora e non pagamento crecentes.
E a resposta é que os acredores só poden cobrar a custa da economía. O excedente económico subsistente ten que ir para eles, non para o investimento de capital, non para a contratación laboral, non para o gasto social.
E a resposta é que os acredores só poden cobrar a custa da economía. O excedente económico subsistente ten que ir para eles, non para o investimento de capital, non para a contratación laboral, non para o gasto social.
Tal é o problema da óptica financeira. É miope e cortoplacista: é predatoria. Ante a disxuntiva de intervir os bancos para promover a economía, ou destruír a economía para beneficiar aos bancos, os bancos sempre optarán pola primeira alternativa. E o mesmo os políticos subvencionados polos bancos.
Os gobernos precisan de sumas xigantescas para rescatar os bancos dos seus malos préstamos. Pero non poden seguir tomando prestado a causa das presións sobre a débeda pública. De maneira que as perdas derivadas das malas débedas teñen que cargarse aos traballadores e á industria. A coartada narrativa é que os rescates públicos permitirán aos bancos volver prestar de novo e reinflar o préstamo piramidal à a Ponzi da economía da burbulla. Pero o volume da quebra técnica é demasiado grande, e non hai paso franco ningún que permita o tránsito a reinflar a burbulla. As economías están todas anegadas de débeda. As rendas dos bens raíces, os fluxos de caixa das empresas e o poder público recadatorio do fisco xa non poden soportar ulteriores empréstitos, non importa canta riqueza transfiran os gobernos aos bancos. Os prezos dos activos derrubáronse ata o territorio da quebra técnica. A deflación por débeda retraeu os mercados, os beneficios empresariais e os fluxos de caixa. A dinámica do "milagre do interese composto" culminou en quebras e concursos de acredores que reflicten a incapacidade en que se achan os debedores de soster o crecemento exponencial das cargas financeiras requiridas pola "solvencia financeira".
Se o sector financeiro só pode ser rescatado recortando o gasto social en Seguridade Social, atención sanitaria e educación e avilantándose a máis vendas privatizadoras, a gran pregunta é: paga a pena? Sacrificar deste modo á economía violaría os valores sociais de equidade e xustiza da maioría da xente, os valores profundamente arraigados na filosofía da Ilustración.
Se o sector financeiro só pode ser rescatado recortando o gasto social en Seguridade Social, atención sanitaria e educación e avilantándose a máis vendas privatizadoras, a gran pregunta é: paga a pena? Sacrificar deste modo á economía violaría os valores sociais de equidade e xustiza da maioría da xente, os valores profundamente arraigados na filosofía da Ilustración.
Este é o problema político. Como poden persuadir os banqueiros os votantes para que aproben iso nun sistema democrático? É necesario orquestrar e manipular as súas percepcións. A súa miseria ha de pintarse coas cores do desexable, como un paso ineludible cara á prosperidade vindeira.
Medio século de plans de austeridade fracasados impostos polo FMI a desgraciados países debedores do Terceiro Mundo deberían ter destruído para sempre a idea de que a austeridade é a vía á prosperidade. Unha xeración cuxo currículo académico foi purgado a conciencia borrou practicamente todo vestixio de que houbo noutro tempo unha filosofía económica alternativa a esta teoría contrailustrada, patrocinada polos rendistas. A teoría clásica do valor e dos prezos reflectía a teoría da propiedade fundada no traballo de John Locke. A riqueza dunha persoa debería ser o que esa persoa creara grazas ao seu propio traballo e á súa propia industria, non grazas a apostas financeiras baseadas en información obtida dende dentro ou grazas a privilexios especiais.
Por iso digo que Europa se nos morre. Se non cambia a súa traxectoria, a Unión Europea sucumbirá a un golpe de estado financeiro que haberá de levarse por diante os tres últimos séculos de filosofía social de ascendencia ilustrada. A cuestión é se disolver a Unión é o único xeito de recuperar os seus ideais democrático-sociais e emanciparse dos bancos que colleron o control dos seus órganos de planificación central.
Por iso digo que Europa se nos morre. Se non cambia a súa traxectoria, a Unión Europea sucumbirá a un golpe de estado financeiro que haberá de levarse por diante os tres últimos séculos de filosofía social de ascendencia ilustrada. A cuestión é se disolver a Unión é o único xeito de recuperar os seus ideais democrático-sociais e emanciparse dos bancos que colleron o control dos seus órganos de planificación central.
NOTAS T.: [1] La lei permite en EEU que os propietarios dunha casa hipotecada, cando deciden non seguir pagando a hipoteca (por sinalado exemplo: cando entran en situación de quebra técnica e o valor da súa casa se depreciou tanto, que vale menos que o que se debe ao banco), poidan entregar as chaves da súa casa ao banco, e cancelar así completamente o vínculo hipotecario coa entidade financeira. Unha lei máis favorable aos bancos fai que en Europa e en moitos países de América Latina, se a propiedade vale menos que a débeda, o hipotecado teñen que seguir pagando o banco, o cal pode chegar ao embargo doutros activos ou aínda de parte dos ingresos do hipotecado. [2] "Rubinomics", ou teoría económica de Rubin, en alusión o todopoderoso Secretario do Tesouro de baixo Clinton, un home de Wall Street, executivo de Goldman Sachs e célebre falcón do neoliberalismo globalizador máis radical. [3] En EUA coñécese por Era Progresista á vigorosa reacción democrática de comezos do século XX, que seguiu á Era da Cobiza posterior á Guera Civil norteamericana, na que campaban polos seus respectos os famosos "baróns ladróns" (Rockefeller, Vanderbilt, Stanford, etc.) e políticos como o presidente Rudolf Hayes, que chegou a declarar que o seu goberno era de empresarios e para empresarios. [4] Siguiendo un uso idiosincrático da palabra "liberalismo" nos EUA da segunda metade do século XX, Hudson fala aquí de "liberalismo clásico". En Europa e en América Latina, en cambio, a palabra "liberalismo" segue referindo a un fenómeno político antidemocrático do século XIX (a palabra inventouse na España de 1812), e apunta ao desempeño de partidos -os partidos "liberais" -, activos só baixo monarquías meramente constitucionais -non parlamentarias, salvo, logo, a británica--, e descoñecidos en réximes republicanos como os dos EUA, Francia e a Arxentina. Así pois, traducimos a europea por "republicanismo clásico".
No hay comentarios:
Publicar un comentario